Những đặc sản không thể bỏ qua khi đến vùng đất “ Đệ nhất danh trà”

1.   Chè Tân Cương

Đặc sản hàng đầu của Thái Nguyên phải nói ngay đến là trà, bởi trà Thái đượm đà vị chát dịu, để lại dư vị ngọt ngào và thoảng hương thơm mùi cốm, khiến cho ai mới nhấp môi cũng sẽ còn nhớ mãi.

Nhà thơ Dương Thuấn cũng đã phải thốt lên trong bài thơ Trà Thái Nguyên:

“Trà Nhật, trà Tầu, trà năm châu bốn bể

Uống bao thứ trà của nghìn muôn sứ sở

Chẳng đâu ngon thơm như trà Thái Nguyên”

Du khách quốc tế thăm quan và thưởng trà tại vùng chè Tân Cương, ảnh: Minh Đỗ

Nhờ thổ nhưỡng và khí hậu thích hợp, nên đâu đâu trên miền đất Thái Nguyên cây chè cũng được phát triển tốt tươi, đã có những vùng chè nổi tiếng như chè La Bằng (Đại Từ); chè Khe Cốc (Phú Lương); chè Trại Cài (Đồng Hỷ) nhưng nổi tiếng hơn cả là chè Tân Cương (T.P Thái Nguyên). Du khách qua đây đều nói “Đến Thái Nguyên mà chưa được thưởng thức một chén trà Tân Cương vào buổi sớm mai, hay chưa mua được vài lạng chè móc câu xao suốt mang về thì chưa thể gọi là đã đến Thái Nguyên”!...

2.  Bánh chưng Bờ Đậu

Bờ Đậu thuộc xã Cổ Lũng, huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên, từ lâu nay có nghề làm bánh chưng rất nổi tiếng. Bánh được làm từ loại gạo nếp ngon vùng Định Hóa, chín rền trên bếp nhỏ lửa có màu xanh và mùi thơm hấp dẫn. Bánh chưng Bờ Đậu ngon và được nhiều người ưa chuộng là nhờ vào bí quyết riêng của người dân nơi đây, được giữ kín và lưu truyền từ đời này sang đời khác với mỗi người trong gia đình.

Đặc sản bánh chưng Bờ Đậu, ảnh: Văn Dũng

Có thể nói, nếu đến Thái Nguyên mà chưa ăn bánh chưng Bờ Đậu thì coi như chưa biết rõ những nét đặc sắc về ẩm thực của vùng đất này.

3.  Cơm lam Định Hóa

Cơm lam là một món ăn giản dị của người dân Định Hóa, giản dị bởi nó gắn với những con suối nơi đầu nguồn và nương lúa bên sườn đồi, những vạt rừng tre nứa xanh ngút của đất ATK một thủa nhưng khiến du khách khó quên nếu có dịp thưởng thức.

Cơm lam tím - món ăn hấp dẫn du khách, ảnh: Minh Đỗ

Muốn có cơm lam ngon, đầu tiên phải có loại nếp ngon, ấy là thứ nếp cái hoa vàng trồng trên nương, hàng năm thu hoạch vào khoảng tháng 9, tháng 10.

Cơm lam ăn với muối vừng vừa dân dã vừa mộc mạc, đậm đà khó quên.

4.  Nem chua Đại Từ

Nhắc đến nem chua, nhiều người chỉ thường nghĩ đến Thanh Hóa hay nem chua làng Vẽ (Hà Nội ), Vĩnh Yên (Vĩnh Phúc) , Đông Ba (Huế)… mà ít ai biết trên đất Thái Nguyên cũng có một vùng làm nem chua ngon không kém, đó là Đại Từ. Tuy nhiên không phải ở xã nào của Đại Từ cũng có mà nem chua chỉ có ở 3 xã: Văn Yên, Ký Phú và Yên Mỹ. Không giống với các loại nem chua khác có thể bóc ra là ăn được ngay, nem chua Đại Từ cần có một thao tác nhỏ nữa là nướng bằng than củi hoặc cho vào nướng trong lò vi sóng hoặc lăn qua chảo mới có thể ăn được. Với thành phần gồm có: thịt nạc mông, tỏi, rượu, hạt tiêu, thính và lá ổi, mỗi chiếc nem được gói cẩn thận bằng lá chuối và có thể được đến vài ngày.

Nem chua Đại Từ, ảnh: Quang Minh

Nếu có dịp về Đại Từ dự hội Núi Văn – Núi Võ tại Đền thờ Lưu Nhân Chú, bạn sẽ bắt gặp rất nhiều nơi bày bán loại nem đặc sản này.

5.  Trám đen Hà Châu

Trong các sản vật thiên nhiên ban tặng cho người dân Phú Bình thì trám đen một trong những đặc sản nổi tiếng. Quả trám hình thoi, khi chín có màu đen, cùi trám vàng, nhân bên trong hạt trắng ngần. Theo người dân nơi đây, từ khi trồng trám đến khi cây cho quả phải mất 7 - 8 năm và trong mười cây trám giống thì chỉ có khoảng 3 – 4 cây là trám cái, còn lại là trám đực không có quả.

Trám đen Hà Châu, ảnh: Minh Đỗ

Người ta có thể dùng trám để chế biến thành nhiều món ăn khác nhau như xôi trám, trám kho thịt, cá, gỏi trám và đặc biệt là món nham trám đã trở thành đặc sản nổi tiếng, chỉ ăn một lần là nhớ mãi không thôi.

6.  Đậu phụ Bình Long

Thơm ngậy đậu Bình Long, ảnh: Quang Minh

Xóm An Long, xã Bình Long, huyện Võ Nhai được nhiều người biết đến bởi nghề làm đậu phụ thơm ngon truyền thống. Người Bình Long có bí quyết làm đậu phụ riêng mà không nơi nào có được. Điểm đặc biệt của đậu phụ Bình Long đó là hình dáng bìa đậu. Có lẽ bạn đã quá quen với miếng đậu be bé mà bạn có thể mua được dễ dàng ở chợ còn đậu ở đây lại có kích thước khác lạ. Đậu được ép trong khuôn lớn nên bìa đậu to bản, có hình vuông, không quá cứng và cũng không quá mềm. Đậu Bình Long ăn khá béo ngậy, sẽ rất tuyệt vời nếu bạn ăn ngay và chấm cùng mắm tôm hoặc nước mắm ớt.

7.  Tương nếp Úc Kỳ

Nghề làm tương ở xã Úc Kỳ không rõ chính xác có từ bao giờ, chỉ biết từ lâu, mỗi gia đình đều có ít nhất 1 chum tương để ăn trong năm và làm quà biếu khách đến chơi. Theo thời gian, nghề làm tương nếp đã trở thành nghề truyền thống của người dân địa phương và là thứ ẩm thực đặc sản đang dần vươn xa ra các thị trường trong, ngoài tỉnh. Tương nếp ở đây được làm từ 3 nguyên liệu chính là gạo nếp, đỗ tương và muối trắng. Tuy nhiên, chỉ có tương làm bằng gạo nếp Thầu dầu mới là ngon nhất, một nguyên liệu quan trọng tạo nên sự khác biệt của tương nếp nơi đây với những địa phương khác.  

Tương nếp Úc Kỳ trên thị trường, ảnh: Minh Đỗ

Tương nếp Úc Kỳ có hương vị thơm ngọt đậm đà, nhuyễn đặc như mật và có màu vàng sậm hấp dẫn, là món quà  ẩm thực theo chân du khách thập phương đi khắp đất nước.

8.  Bánh Coóc mò

Cooc mò có nghĩa là sừng bò, cái tên lạ lùng bắt nguồn từ hình dáng đặc biệt, có chóp nhọn giống như chiếc sừng bò. Nguyên liệu để làm cooc mò gồm lá dong, gạo nếp, lạc và một chút lạt mềm. Làm bánh cooc mò khá đơn giản so với những loại bánh khác song lại đòi hỏi sự cẩn trọng đặc biệt trong công đoạn buộc lạt. Nếu lỏng tay, bánh dễ bị nhiễm nước, trở nên nhão, nhạt, không ngon trong khi buộc chặt hạt nếp khó có thể nở, bánh bị sần, không dẻo và mất đi mùi thơm đặc trưng. Điều đặc biệt của cooc mò là không nhân nhưng càng nhai càng dễ cảm nhận vị thơm, béo, dẻo trong từng hạt nếp, rất dễ ăn, không hề ngấy và phù hợp với sở thích của rất nhiều người..

Những xâu bánh cooc mò làm quà, ảnh: Văn Dũng

Bánh là đặc sản, món truyền thống không thể thiếu trong dịp đầy tháng, thôi nôi của người Tày.  Ngày nay. bánh cooc mò được làm quanh năm và được bày bán rất nhiều tại các chợ phiên ở vùng Võ Nhai, Định Hóa. Chỉ với 20.000 ngàn đồng, khách có thể mua được 1 xâu bánh  mang về làm quà cho người thân. 

9. Tôm cuốn Thừa Lâm

Người dân thôn Thù Lâm, xã Tiên Phong (T.X Phổ Yên) có một món ăn độc đáo và lâu đời đó là món tôm cuốn tổng hợp. Món ăn này mới được Tổ chức kỷ lục Việt Nam bầu chọn là vào Top 100 món ăn ẩm thực, đặc sản tiêu biểu của cả nước trong giai đoạn 2011-2016.

Các nguyên liệu làm món tôm cuốn Thùa Lâm, ảnh: Văn Dũng

Nguyên liệu để làm món ăn này đều là những thứ dân dã nhưng cũng đòi hỏi tương đối cầu kỳ trong lựa chọn và chế biến. Quan trọng nhất là tôm tươi. Đây là loại tôm nhỏ bằng ngón tay út, được đánh bắt tự nhiên ở ao, hay sông suối chứ không phải loại nuôi thả bán ngoài chợ. Để làm sạch, tôm được ngâm trong nước vo gạo khoảng 15 phút, vặt bỏ bớt càng rồi xâu dọc vào que tăm để khi chiên vàng tôm không bị cong. Cùng với đó là trứng gà (hoặc vịt) rán và giò lụa thái chỉ dài chừng 5-6cm. Các loại rau cuốn kèm gồm cần ta, hành lá cả củ, mùi tầu, tía tô, xà lách… Riêng cần ta và dọc hành phải trần qua nước sôi cho mềm, sau đó cuốn quanh các nguyên liệu như hình bó mạ. Khi ăn, móm tôm cuốn có thể chấm kèm với nước mắm chanh ớt hoặc tự pha chế theo khẩu vị của mỗi người.

10. Miến Việt Cường

Sản phẩm miến Việt Cường, ảnh: Văn Dũng

Nhắc đến miến không thể không nhắc đến miến Việt Cường, Miến được làm từ bột dong riềng chính hiệu vùng Bắc Kạn nên sợi miến nơi đây thường đậm dà và dai, nấu lên để lâu cũng không nát. Chính đặc điểm riêng biệt đó khiến miến Việt cường trở thành đặc sản của Thái Nguyên, được du khách lựa chọn làm quà mỗi lần đến mảnh đất này