Du lịch sáng tạo một hướng đi mới

Du khách của du lịch sáng tạo đến với cộng đồng bản địa để học hỏi kinh nghiệm, trải nghiệm bản sắc, tính mùa vụ nhìn chung không ảnh hưởng sâu sắc đến phát triển du lịch.

Du lịch sáng tạo nhấn mạnh tính “đặc trưng” là điệu kiện tiên quyết và sống còn của du lịch sáng tạo, đây là điểm mạnh của du lịch Việt Nam, chắc chắn nếu khai thác hiệu quả, bản sắc văn hóa của 54 dân tộc sẽ là nguồn tài nguyên dồi dào cho du lịch sáng tạo Việt Nam. Chính vì nhấn mạnh tính đặc trưng, nên sản phẩm du lịch sáng tạo khó lòng sao chép, tài nguyên cho loại hình du lịch này chính là văn hóa bản địa khó bị lặp lại. Không có vùng đất nào không có riêng cho mình những giá trị độc đáo trong nghệ thuật, thủ công, mỹ nghệ, nghi lễ… Sức hấp dẫn của nó phụ thuộc vào mức độ khác biệt. Có những khác biệt thú vị nổi tiếng toàn thế giới, có những khác biệt có mức thu hút vừa phải. Đối với du lịch sáng tạo, vùng đất nào cũng có thể có điểm thú vị, trở thành tài nguyên của du lịch sáng tạo nếu biết cách khai thác.

Xã hội ngày càng phát triển mạnh mẽ, những kiến thức về công nghệ, đồ thủ công, mỹ thuật… trong quá khứ bị mai một hoặc quên lãng. Những người thuộc tuổi của “thế hệ bùng nổ dân số”, với ý thức về phát triển bền vững mạnh mẽ hơn những lớp đi trước, có nhu cầu tìm hiểu để phục hồi cho các thế hệ mai sau những kỹ năng và công nghệ bị mất đó. Bên cạnh quá trình công nghiệp hóa, đó chính là xu hướng dân số già ngày càng phổ biến ở các nước, nhất là các nước phát triển. Có nhiều người già ở tuổi nghỉ hưu hơn, nghĩa là xuất hiện nhiều hơn những người có đủ cả nguồn lực tài chính và quỹ thời gian dành cho việc khám phá những vùng đất, những hoạt động mà trước kia họ không có thời gian để đến.

Ở Việt Nam du lịch sáng tạo mới chỉ phát triển tự phát, manh mún nên các sản phẩm này bộc lộ không ít những hạn chế: sản phẩm du lịch sáng tạo vẫn chưa khai thác và thể hiện được tính đặc trưng văn hóa vốn có của sản phẩm, vẫn tiềm tàng những hiện tượng đẩy giá cao đối với khách du lịch nước ngoài, chèo kéo khách, bán phá giá… tạo nên một diện mạo không chuyên nghiệp của Du lịch Việt Nam. Các hộ gia đình làm du lịch tự phát, hoạt động tự do nên độ bền vững kém, gây bất ổn cho thị trường cung cấp sản phẩm du lịch địa phương. Chương trình du lịch vẫn chưa chú trọng tới yếu tố tuyên truyền văn hóa, các “lớp học” vẫn chưa cung cấp được cho khách những thông tin sâu sắc về nghề cũng như văn hóa làng nghề. Điểm tựa quan trọng nhất của du lịch sáng tạo là con người, nhưng con người ở các điểm làm du lịch sáng tạo này vẫn chưa ý thức được vai trò “sứ giả văn hóa” của mình, họ thường chỉ đơn thuần bán sản phẩm dịch vụ chứ chưa biết cách lôi cuốn, góp phần tạo nên sự hài lòng cho khách hàng.

Sản phẩm du lịch sáng tạo dù mới chỉ phát triển tự phát và manh mún nhưng bước đầu đã nhận được những phản hồi tích cực từ du khách, nhất là du khách quốc tế. Những điểm sáng dù nhỏ nhưng là cơ sở khiến chúng ta có thể hy vọng về tương lai của du lịch sáng tạo tại Việt Nam nếu được quan tâm và chú trọng hơn nữa.

Tác giả: Tiến Hiệp