Luật Du Lịch sửa đổi: Động lực mới cho ngành Du lịch phát triển

Luật Du lịch (sửa đổi) đã được đa số đại biểu Quốc hội bấm nút thông qua trong kỳ họp mới đây. Nhiều người ví von, cái bấm nút này trị giá 35 tỷ USD, bởi bộ luật sửa đổi này được cho là nhằm hiện thực hóa Nghị quyết 08 của Bộ Chính trị về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của đất nước. Bà bình luận gì về ý kiến này?

Luật Du lịch hiện hành được Quốc hội khóa XI thông qua năm 2005, đến nay đã bộc lộ nhiều bất cập, không còn phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế, xã hội của đất nước. Tình hình thực tế này đã đặt ra yêu cầu phải sửa đổi Luật Du lịch. Trong quá trình soạn thảo Luật Du lịch (sửa đổi), Ban Soạn thảo đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan, tổ chức nhiều hội thảo để xin ý kiến các chuyên gia, các doanh nghiệp du lịch để đảm bảo việc điều chỉnh Luật Du lịch phù hợp với yêu cầu phát triển.

Trong quá trình xây dựng dự án Luật Du lịch (sửa đổi), Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 08-NQ/TƯ ngày 16/01/2017 về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. Nhiều tư tưởng chỉ đạo trong Nghị quyết đã được chuyển tải và được luật hóa trong Luật. Quan điểm xuyên suốt trong quá trình xây dựng Luật Du lịch lần này là lấy khách du lịch làm trung tâm, nâng cao chất lượng dịch vụ phục vụ khách du lịch, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của các doanh nghiệp, hướng tới thực hiện mục tiêu mà Nghị quyết đã đặt ra.

Luật Du lịch sửa đồi lần này có điểm gì mới, nổi bật so với Luật năm 2005? Điều này có ý nghĩa như thế nào trong việc tạo động lực thúc đẩy các doanh nghiệp phát triển du lịch, thưa bà?

Có thể nói, điểm nổi bật, xuyên suốt trong Luật Du lịch sửa đổi là lấy khách du lịch làm trung tâm. Theo đó, rất nhiều điều khoản được quy định trong luật đều xoay quanh trục đảm bảo lợi ích của khách du lịch. Ban Soạn thảo xác định, khách du lịch rất quan trọng, nếu không có khách du lịch thì không có ngành du lịch. Vì thế, tất cả những vấn đề liên quan đến quyền lợi của khách du lịch đều được quan tâm.

Ví dụ, trong việc quản lý các khu, điểm du lịch, Luật Du lịch 2017 yêu cầu các tổ chức, cá nhân quản lý phải có biện pháp bảo vệ an ninh, an toàn cho khách du lịch, tạo môi trường kinh doanh lành mạnh; đảm bảo quyền và lợi ích của khách một cách tối đa.

Trong Luật Du lịch 2017, nhiều thủ tục hành chính được đơn giản hóa để tạo điều kiện cho doanh nghiệp phát triển. Cụ thể trong kinh doanh lữ hành quốc tế, trước đây, một trong những điều kiện cấp phép kinh doanh là doanh nghiệp phải ký hợp đồng với ít nhất 3 hướng dẫn viên. Tuy nhiên, trên thực tế, quy định này mang tính hình thức, gây khó khăn cho doanh nghiệp do số lượng hướng dẫn viên phụ thuộc vào tính thời vụ của du lịch. Khắc phục bất cập này, Luật đã bỏ điều kiện này, đảm bảo tôn trọng quyền tự quyết định trong kinh doanh của doanh nghiệp.

Luật Du lịch 2017 quy định việc đăng ký xếp hạng cơ sở lưu trú du lịch theo nguyên tắc tự nguyện thay vì bắt buộc như quy định hiện hành. Việc đăng ký xếp hạng xuất phát từ nhu cầu khẳng định thương hiệu, chất lượng dịch vụ để thu hút khách du lịch. Khách du lịch khi lựa chọn cơ sở lưu trú đã được cơ quan có thẩm quyền xếp hạng sẽ yên tâm hơn về chất lượng dịch vụ. Đây cũng là những điểm khác biệt cơ bản giữa Luật Du lịch 2005 và Luật Du lịch 2017.

Theo Luật Du lịch 2005 không quy định việc cấp giấy phép kinh doanh lữ hành nội địa. Điều này đã nảy sinh khá nhiều bất cập, nhiều doanh nghiệp không đảm bảo điều kiện kinh doanh lữ hành nội địa, không thực hiện việc thông báo với cơ quan quản lý Du lịch cấp tỉnh nhưng vẫn tổ chức thực hiện chương trình du lịch cho khách du lịch nội địa. Để khắc phục hạn chế này, Luật Du lịch 2017 đã bổ sung quy định cấp giấy phép kinh doanh dịch vụ lữ hành nội địa nhằm đảm bảo quyền lợi của khách du lịch, bảo đảm môi trường cạnh tranh lành mạnh giữa các doanh nghiệp.

Về hướng dẫn viên du lịch, Luật Du lịch 2017 đã điều chỉnh điều kiện cấp thẻ hướng dẫn viên du lịch theo hướng rút ngắn khoảng cách về trình độ giữa hướng dẫn viên du lịch nội địa và hướng dẫn viên du lịch quốc tế trên cơ sở phù hợp với chương trình đào tạo về hướng dẫn viên, đảm bảo cân đối giữa trình độ chuyên môn và kỹ năng nghề nghiệp. Bên cạnh đó, điều kiện hành nghề của hướng dẫn viên đã được quy định chặt chẽ hơn để ngăn ngừa việc lợi dụng hoạt động hướng dẫn du lịch để kinh doanh dịch vụ lữ hành mà không có giấy phép.

Về chính sách phát triển du lịch, các quy định, chỉ đạo của Bộ Chính trị trong Nghị quyết số 08-NQ/TƯ ngày 16/01/2017 đã được thể chế hóa một phần vào Luật du lịch. Cụ thể, tại Điều 5 về chính sách phát triển du lịch đã khẳng định: Nhà nước có chính sách huy động mọi nguồn lực cho phát triển du lịch để bảo đảm du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của đất nước. Tổ chức, cá nhân kinh doanh du lịch được hưởng mức ưu đãi, hỗ trợ đầu tư cao nhất khi Nhà nước ban hành, áp dụng các chính sách về ưu đãi và hỗ trợ đầu tư.

Đây là những quy định quan trọng để tạo cơ sở pháp lý trong việc ban hành, điều chỉnh các chính sách thúc đẩy phát triển du lịch tại các văn bản luật có liên quan.

Rõ ràng, Luật Du lịch sửa đổi đã có nhiều điểm mới, ngắn gọn, rõ ràng lộ trình hơn so với luật năm 2005. Tuy nhiên, nhiều điểm được các doanh nghiệp kỳ vọng như: Quỹ hỗ trợ phát triển du lịch hay việc áp dụng Khoa học kỹ thuật tiến tới cuộc cách mạng 4.0… lại chưa được thể hiện rõ trong Luật sửa đổi. Bà lý giải sao về điều này?

Thứ nhất, về Quỹ hỗ trợ phát triển Du lịch đã được quy định tại mục 2, chương VII trong Luật Du lịch sửa đổi, bao gồm các nội dung chính như: mục đích, nguyên tắc hoạt động và nguồn thu của quỹ. Quỹ hỗ trợ phát triển du lịch là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, do Thủ tướng Chính phủ quyết định thành lập. Theo đó, sẽ thành lập Hội đồng Quản lý Quỹ và có bộ phận điều hành trực tiếp. Nguồn thu của Quỹ gồm vốn điều lệ do ngân sách nhà nước cấp ban đầu và được bổ sung hàng năm, trích từ nguồn thu phí tham quan, phí thị thực và các nguồn đóng góp tự nguyện khác theo quy định của Pháp luật. Trong Luật Du lịch năm 2005 đã có quy định về Quỹ Hỗ trợ phát triển du lịch, nhưng trong suốt 10 năm qua không triển khai được vì có những vướng mắc về nguồn thu và cơ chế quản lý Quỹ. Việc thành lập Quỹ đã được đề ra tại Nghị quyết số 08-NQ/TƯ, tuy nhiên, để đưa được nội dung này vào trong Luật Du lịch 2017, Ban Soạn thảo đã phải tổ chức nghiên cứu nhiều mô hình Quỹ và kinh nghiệm trong và ngoài nước để thuyết phục các cơ quan liên quan và đã nhận được sự ủng hộ của đa số đại biểu Quốc hội. Đây có thể xem là điểm mới có ý nghĩa và thành công của Luật Du lịch sửa đổi, thể hiện sự quan tâm của Chính phủ cũng như Quốc Hội đối với sự phát triển của ngành Du lịch.

Thứ hai, Luật Du lịch 2017 đã quan tâm đến việc áp dụng Khoa học - kỹ thuật cao trong phát triển du lịch, thể hiện tại khoản 4, điều 5 về chính sách phát triển du lịch, theo đó, Nhà nước có chính sách khuyến khích, hỗ trợ việc ứng dụng khoa học, công nghệ hiện đại phục vụ quản lý và phát triển du lịch. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để các Bộ, ban ngành mà trực tiếp là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành các chính sách cụ thể hơn nhằm đẩy mạnh việc áp dụng khoa học công nghệ trong hoạt động xúc tiến du lịch, phát triển sản phẩm và các dịch vụ du lịch.

Ngoài ra, trong Luật cũng có quy định Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch hướng dẫn về giao dịch điện tử trong lĩnh vực du lịch nhằm khuyến khích phát triển thương mại điện tử trong lĩnh vực du lịch, đồng thời đảm bảo quyền lợi của khách du lịch khi thực hiện các giao dịch qua mạng internet.

Phía Tổng cục có những kế hoạch ra sao để đưa Luật thực thi trong cuộc sống?

Hiện nay, Tổng cục Du lịch đã có Kế hoạch xây dựng các văn bản quy định chi tiết Luật, dự kiến gồm 02 Nghị định của Chính Phủ quy định chi tiết Luật, trong đó có một Nghị định chuyên về quy hoạch Du Lịch và một Nghị định chung về hướng dẫn các nội dung mà Luật giao; 01 Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về việc thành lập Quỹ hỗ trợ phát triển Du lịch; 01 Thông tư của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch để chi tiết hóa các quy định trong Luật. Cùng với việc phổ biến Luật Du lịch, Tổng cục Du lịch sẽ kết hợp lấy ý kiến rộng rãi của các đối tượng liên quan về các văn bản hướng dẫn Luật, đảm bảo các văn bản quy định chi tiết được ban hành khi Luật có hiệu lực.

Trong buổi chất vấn mới đây trước Quốc Hội, Bộ Trưởng Bộ VHTT&DL Nguyễn Ngọc Thiện cho biết du lịch Việt Nam phải mất 15 năm nữa mới đuổi kịp Thái Lan, 10 năm nữa mới bằng Malaysia, Singapore là 2 năm… Để đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng du lịch cũng như rút ngắn khoảng thời gian so với các nước trong khu vực, ngoài việc triển khai Luật Du lịch trong thực tế, chúng ta phải có những biện pháp đồng bộ ra sao, thưa bà?

So với các nước ASEAN, năm 2016 Việt Nam đứng thứ 5 về số lượng khách quốc tế với hơn 10 triệu lượt. Điểm mạnh của chúng ta là tài nguyên văn hóa, tài nguyên tự nhiên, sức cạnh tranh về giá, nhân lực… Nhưng rất nhiều chỉ số của Việt Nam xếp hạng thấp so với các nước trong Khu vực. Cụ thể, chất lượng hạ tầng du lịch xếp thứ 113, chi tiêu Chính phủ cho ngành Du lịch xếp hạng 114; chỉ số yêu cầu thị thực nhập cảnh xếp hạng 116, thấp nhất trong các nước ASEAN.

Cũng so sánh ngay trong khu vực ASEAN, năm 2016 Việt Nam chỉ chi khoảng 2,5 triệu USD cho xúc tiến điểm đến du lịch quốc gia trong khi Thái Lan, Singapore, Malaysia chi khoảng 100 triệu USD cho hoạt động này.

Đến thời điểm hiện tại, Việt Nam miễn thị thực nhập cảnh cho công dân 22 nước nhưng Indonesia miễn cho 169 nước và vùng lãnh thổ; Singapore là 158, Philippines 157, Malaysia 155 và Thái Lan miễn cho công dân 61 nước và vùng lãnh thổ.

Malaysia có 35 văn phòng đại diện du lịch tại nước ngoài, Thái Lan có 28 văn phòng, Singapore 23 văn phòng còn Việt Nam đến nay vẫn chưa có một văn phòng đại diện du lịch nào ở nước ngoài.

Để thực hiện các mục tiêu tăng trưởng của ngành du lịch, bên cạnh việc triển khai thực hiện Luật Du lịch 2017, còn có rất nhiều việc phải làm như hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến chính sách phát triển du lịch như: chính sách ưu đãi đầu tư, chính sách về thuế, về phí và lệ phí, chính sách về xuất, nhập cảnh, tăng cường xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông, tăng đầu tư cho công tác xúc tiến du lịch ...

Trước mắt là đẩy mạnh hoạt động xúc tiến quảng bá du lịch, ưu tiên xúc tiến tại các thị trường du lịch ở gần và thị trường truyền thống, duy trì sự tăng trưởng ổn định của các thị trường khách, tập trung khai thác các thị trường quy mô lớn như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nga, Mỹ và Tây Âu; đẩy mạnh khai thác thị trường khách du lịch nội địa; tăng cường quản lý, giám sát chất lượng dịch vụ du lịch; tăng cường công tác quản lý điểm đến; mở rộng danh sách các nước được thí điểm áp dụng cấp thị thực điện tử; đa dạng hóa và phát triển các sản phẩm mới ở các địa bàn trọng điểm và các địa bàn khác…