Chùa Úc Kỳ, di tích nghệ thuật thời Lê nổi tiếng của Thái Nguyên

Chùa Úc Kỳ có tên chữ là Phúc Linh Tự nằm giữa huyện Phú Bình, nơi có dòng sông Cầu chảy quanh co uốn khúc tạo nên một vùng đất có phong cảnh thiên nhiên tươi đẹp, thơ mộng. Chùa đã được xếp hạng di tích lịch sử cấp quốc gia theo quyết định số 98/2004/QĐ-BVHTT ngày 15 tháng 12 năm 2004.
Chùa Úc Kỳ được xây dựng vào năm Bảo Thái thứ 7 (1726) tức dưới đời vua Lê Dụ Tông (1706- 1729) và được trùng tu vào năm Thành Thái thứ 16 (1905) và năm 1999. Tuy nhiên, Chùa vẫn giữ được kiến trúc nghệ thuật cơ bản của nó từ khi mới được dựng vào thế kỷ XVIII. Chùa còn có gác chuông đồng thời là Tam quan thuộc loại kiến trúc nghệ thuật thời Lê gồm: Ba gian hai chái kết cấu gồm 6 hàng chân cột: 4 cột cái và 18 cột quân, cột cái cao 8m, mỗi cột cách nhau 2m, cột quân cao 6m mỗi cột cách nhau 1,2 m. Tam quan gồm có ba cửa, mỗi cửa rộng 2,6m. Tổng thể tam quan hình chữ nhật dài 20m rộng 12,5m. Gian giữa tam quan đột khởi gác chuông kiến trúc theo kiểu chồng diêm 2 tầng, 8 mái đao bằng gỗ cong vút. Kiến trúc bộ vì kèo theo kiểu kẻ truyền toàn bộ bằng gỗ lim đen bóng. Dựa vào kiến trúc, phong cách nghệ thuật thì toàn bộ gác chuông này là một kiến trúc nghệ thuật khá cầu kỳ, độc đáo duy nhất ở tỉnh Thái Nguyên. Có thể nói đây là một di tích kiến trúc nghệ thuật thời Lê thế kỷ XVIII nổi tiếng của tỉnh Thái Nguyên.

Trên gác chuông có treo một quả chuông khá to nặng khoảng 100kg. Trên thân chuông có trang trí hoa văn với các đề tài “Tứ linh” và một bút ký ngắn cho biết địa danh lúc bấy giờ có tên “Trấn Thái Nguyên - phủ Phú Bình - huyện Tư Nông. Niên đại hoàng triều Minh Mệnh năm thứ 7” (1826).
Sau Tam quan là hậu đường cũng có kiến trúc hình chữ nhật có diện tích tương đương với nhà Tam quan. Trước cửa nhà hậu đường có khắc 4 cột đá khắc tên những người, dòng họ công đức.
 Trong chùa còn có 20 pho tượng bằng gỗ được sơn son thiếp vàng trông đường bệ uy nghi. Bàn thờ Tam Bảo trên cùng có lớp tượng tam thế là lớp tượng A Di Đà, Quan Âm nghìn tay , tượng Ngọc Hoàng Thượng Đế, hai bên có tượng Nam Tào, Bắc Đẩu. Tiếp đến là Thích Ca sơ sinh, hai bên bàn thờ Tam bảo có thờ Đức Ông và bàn thờ Thổ địa, những pho tượng phật ở chùa Úc Kỳ đều có niên đại thế kỷ XVIII. Một số tượng Mẫu ở nhà Mẫu bên cạnh nhà Tam quan và một số tượng khác mới được bổ sung vào thế kỷ XIX và thế kỷ XX. Những hiện vật của chùa như: Tượng Phật , một số bút ký trên các c
Lễ hội chính của chùa tổ chức hàng năm (theo lịch âm) vào các dịp như: Rằm tháng giêng (Lễ Kỳ Yên), rằm tháng bảy (Lễ Vu Lan) và tháng chạp (Lễ Tất niên). 

Cùng với các di tích lịch sử cách mạng ATK xã Kha Sơn, Đình Phương Độ, Đình Xuân La (Xuân Phương), Chùa Ha (Nhã Lộng), Đền Cầu Muối (Tân Thành)... chùa Úc Kỳ đã tạo thành một quần thể di tích đặc sắc của huyện Phú Bình đã và đang  thu hút đông đảo du khách trong và ngoài tỉnh Thái Nguyên đến tham quan du lịch.

Hải Đăng