Phê duyệt Quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi Di tích quốc gia đặc biệt An toàn khu (ATK) Định Hóa gắn với phát triển du lịch tỉnh Thái Nguyên định hướng đến năm 2030.

Quy hoạch nhằm mục tiêu bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt ATK Định Hóa, góp phần hình thành điểm tham quan về nguồn, giáo dục truyền thống cách mạng cho các thế hệ người Việt Nam, điểm du lịch văn hóa, lịch sử đặc sắc của tỉnh Thái Nguyên và vùng Việt Bắc; khai thác, phát huy giá trị di tích phục vụ công tác nghiên cứu, giáo dục, nâng cao ý thức trách nhiệm của cộng đồng trong việc bảo tồn di sản văn hóa và bản sắc văn hóa địa phương, bảo vệ môi trường, phát triển du lịch, góp phần nâng cao đời sống của người dân trong khu vực; xác định ranh giới, khoanh vùng bảo vệ di tích…

Theo đó, tổng diện tích quy hoạch là 197 ha, bao gồm địa bàn các xã Ppú Đình, Điềm Mặc, Định Biên, Bảo Linh, thị trấn Chợ Chu, huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên và các khu vực cảnh quan, di tích phụ cận có liên quan. Trong đó Khu vực bảo vệ của di tích có diện tích là 47,83 ha, khu vực mở rộng bảo vệ cảnh quan, phát huy giá trị di tích phục vụ du lịch có diện tích là 149,17 ha.

Theo định hướng Quy hoạch, một số điểm di tích sẽ được bảo tồn, tôn tạo cụ thể như sau:

Khu vực Di tích Bác Hồ ở và làm việc trong giai đoạn 1948 - 1954 tại đồi Tỉn Keo: Thực hiện bảo tồn cấu trúc không gian các công trình di tích đã được phục hồi (lán ở và làm việc của Bác Hồ, lán họp, lán bảo vệ và giúp việc, lán bếp, sân thể dục thể thao, hầm trú ẩn, hào công sự, cây dâm bụt); bảo tồn rừng di tích trên đồi Tỉn Keo; giải tỏa các khu vực dân cư lấn chiếm đất di tích; tu bổ, tôn tạo cảnh quan di tích: sân, đường dạo, các tiểu cảnh, các trang trí...; xây dựng một số thiết chế phục vụ khách tham quan du lịch.

Chuyển chức năng Bảo tàng ATK thành Nhà trưng bày di tích Bác Hồ ở và làm việc trong giai đoạn 1948 - 1954 tại đồi Tỉn Keo, dành cho trưng bày các hiện vật, các tài liệu, tác phẩm liên quan đến Chủ tịch Hồ Chí Minh và các hoạt động của Người trong thời gian ở và làm việc tại đây.

Khu vực Di tích Bác Hồ ở Khuôn Tát (gồm cây đa, đoạn suối Khuôn Tát, nhà sàn và hầm ở đồi Nà Đình): Bảo tồn nguyên trạng cấu trúc không gian, cảnh quan đoạn suối Khuôn Tát, nơi Bác Hồ cùng các đồng chí bảo vệ, giúp việc sinh hoạt và câu cá. Bảo tồn rừng di tích trên đồi Nà Đình. Tu bổ, nâng cấp các công trình di tích hiện có, gồm: Lán ở và làm việc của Bác Hồ; sân thể dục thể thao; hầm trú ẩn; hào công sự, cây trám cổ thụ. Tu bổ, phục hồi các điểm di tích: lán trạm gác, lán bảo vệ, giúp việc và họp, lán bếp, giếng nước dưới chân đồi, nơi buộc ngựa….

Thắng cảnh Thác Khuôn Tát: Bảo tồn, tôn tạo cảnh quan, trồng bổ sung cây xanh, thiết lập một số đường dạo, điểm dừng chân, ngắm cảnh

Di tích Địa điểm đồi Pụ Đồn, nơi Bác chủ trì lễ phong quân hàm Đại tướng cho đồng chí Võ Nguyên Giáp vào năm 1948: Bảo tồn nguyên trạng rừng tự nhiên trên đồi Pụ Đồn. Tôn tạo cảnh quan chung toàn khu, thiết lập một số đường dạo lên đồi Pụ Đồn, bố trí tháp ngắm cảnh trên đồi. Tu bổ, phục hồi Hội trường lớp học, nơi tổ chức sự kiện lễ phong quân hàm Đại tướng, kết hợp với việc trưng bày các hiện vật, tranh, ảnh, tài liệu về Chủ tịch Hồ Chí Minh, các vị tướng lĩnh được phong quân hàm tại đây. Phục hồi các trận địa bảo vệ trên đồi Pụ Đồi. Xây dựng Nhà lưu niệm Đại tướng Võ Nguyên Giáp và các tướng lĩnh. Di chuyển một số nhà dân trong khu vực bảo vệ di tích, tạo cảnh quan di tích trọn vẹn.

Khu tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh (trên đỉnh Đèo De): Cải tạo cảnh quan chung toàn khu; Thiết lập một số diện tích để các đồng chí lãnh đạo Nhà nước trồng cây lưu niệm trong các ngày lễ, sự kiện.

Di tích nơi ở và làm việc của Tổng Bí thư Trường Chinh giai đoạn 1951 - 1953 tại đồi Nà Mòn: Tu bổ, tôn tạo các công trình di tích hiện có, gồm: Lán ở và làm việc của đồng chí Trường Chinh; hầm trú ẩn. Khôi phục một số di tích khi có đủ tư liệu khoa học, gồm: Lán ở của thư ký, bảo vệ; lán Văn phòng Trung ương Đảng; lán tổ điện đài; lán làm việc của Báo Sự thật; bếp ăn; lán cảnh vệ. Tôn tạo cảnh quan, sân vườn, đường dạo bao quanh di tích. Xây dựng mới một số công trình dịch vụ, nhà đón tiếp và trưng bày và các công trình hạ tầng khác .

Địa điểm làm việc của Phó Thủ tướng Phạm Văn Đồng và một bộ phận cơ quan Văn phòng Chính phủ giai đoạn 1949 - 1954 tại đồi Thẩm Khen: Bảo quản, tu bổ các công trình di tích đã được phục hồi: Nhà ở và làm việc của đồng chí Phạm Văn Đồng, hầm trú ẩn. Bảo tồn nguyên trạng cảnh quan rừng cọ trên đồi di tích. Tôn tạo, chỉnh trang không gian cảnh quan di tích, sân vườn, đường dạo. Xây dựng mới một số công trình phụ trợ như: bãi đỗ xe; cổng vào toàn khu và hàng rào bảo vệ.

Di tích Địa điểm Tổng Bí thư Trường Chinh và Văn phòng Trung ương Đảng làm việc giai đoạn 1947 - 1949 tại Phụng Hiển: Xây dựng lại bia tưởng niệm. Tôn tạo cảnh quan di tích, sân vườn, đường dạo; trồng bổ sung cây xanh. Xây dựng mới một số công trình phụ trợ và phát huy giá trị di tích: Nhà đón tiếp kết hợp trưng bày; các phù điêu, biểu tượng khắc hoạ lại quá trình Tổng Bí thư Trường Chinh ở và làm việc tại Phụng Hiển; bãi đỗ xe; các công trình dịch vụ, cổng và hàng rào toàn khu;

Địa điểm thành lập Ủy ban kiểm tra Trung ương: Mở rộng ranh giới khu vực bảo vệ di tích bao gồm toàn bộ diện tích đồi Pụ Miếu. Tôn tạo bia di tích trên đồi Pụ Miếu; phục hồi Nhà dài; phục hồi Nhà làm việc của đồng chí Nguyễn Lương Bằng; bảo tồn cây Gội cổ thụ. Cải tạo Nhà cộng đồng phù hợp với kiến trúc địa phương, hài hòa với cảnh quan và các di tích gốc. Tôn tạo sân vườn, đường dạo, trồng bổ sung cây xanh xung quanh tạo không gian riêng cho di tích. Xây dựng một số công trình phát huy giá trị di tích và dịch vụ du lịch; xây dựng mới bãi đỗ xe.

Di tích nơi ở và làm việc đầu tiên tại chiến khu Việt Bắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Khau Tý, xóm Bản Quyên: Bảo tồn các công trình di tích đã được phục hồi: Nhà ở và làm việc của Bác Hồ, lán bếp, hầm trú ẩn. Bảo tồn cảnh quan rừng cọ, đồi chè trên đồi thuộc khu di tích, đặc biệt là các cây xanh có giá trị và ý nghĩa lịch sử như rặng dâm bụt, cây trám, cây đa. Tôn tạo, chỉnh trang sân vườn, đường dạo, trồng bổ sung cây xanh tạo cảnh quan. Cải tạo, nâng cấp các công trình hạ tầng kỹ thuật hiện có trong khu vực. Xây dựng mới một số công trình phụ trợ: nhà dịch vụ ở khu vực sân chính và quán nghỉ ở bên suối Đình; bãi đỗ xe tại lối vào di tích đồi Khau Tý.

Địa điểm thành lập Hội Nhà báo Việt Nam và Ủy ban Hòa bình Việt Nam và các di tích thành phần: Mở rộng ranh giới khu vực bảo vệ di tích nhằm bảo vệ cảnh quan khu vực quanh các bia di tích; phục hồi Hội trường tám mái; cải tạo Nhà trưng bày hiện trạng phù hợp với kiến trúc truyền thống địa phương và cảnh quan xung quanh. Tôn tạo, xây dựng mới các bia di tích: Đồng chí Hoàng Quốc Việt, Tổng bộ Việt Minh; Nhà họp Bác Hồ và Ban Nông vận Trung ương. Tôn tạo cảnh quan di tích, sân vườn, đường dạo, trồng bổ sung cây xanh tạo không gian riêng cho di tích. Xây dựng bổ sung các công trình phát huy giá trị di tích, nhà đón tiếp và bãi đỗ xe.

Di tích địa điểm thành lập Việt Nam giải phóng quân: Bảo tồn cấu trúc không gian công trình di tích đình làng Quặng, khu bãi Thàn Mát. Khôi phục khu vực lớp học Hương Sư và cải tạo đài tưởng niệm. Bố trí khu vực đón tiếp và bãi đỗ xe tại ngã ba đường liên xã, phía trước đình làng Quặng.

Địa điểm Báo Quân đội Nhân dân ra số đầu tiên: Nghiên cứu, phục hồi (theo tư liệu khoa học) di tích Nhà ở của đồng chí Lê Quang Đạo và Nhà làm việc của tòa soạn báo và xưởng in. Cải tạo, nâng cấp biểu tượng, tượng kỷ niệm nơi Báo Quân đội nhân dân ra số đầu tiên.  Di chuyển vị trí Nhà văn hóa xóm sang vị trí mới (theo quy hoạch nông thôn mới) để hoàn trả không gian cảnh quan di tích. Xây dựng cổng và tuyến đường mới kết nối đến di tích; bố trí khu vực đón tiếp và bãi đỗ xe bên tuyến đường liên xã.

Địa điểm cơ quan Bộ Tổng tư lệnh Quân đội Nhân dân Việt Nam giai đoạn 1949 - 1954 và Nơi ở, làm việc của Đại tướng Võ Nguyên Giáp (xã Bảo Linh): Bảo tồn cấu trúc không gian các công trình di tích đã được phục hồi, gồm: Nhà làm việc, phòng họp của Đại tướng, hào và hầm trú ẩn. Phục hồi một số không gian lịch sử gắn với di tích như: vườn rau, ao cá, bãi lau sậy... Bảo tồn nguyên trạng rừng tự nhiên đồi Đỏn Mỵ; trồng bổ sung các loài cây bản địa; tôn tạo cảnh quan từ đường liên xã vào đến chân đồi Đỏn Mỵ. Xây dựng không gian tưởng niệm, giới thiệu về cuộc đời, sự nghiệp của Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong thời gian sống và làm việc tại ATK Định Hóa theo kiểu nhà sàn, phù hợp với kiến trúc truyền thống của địa phương.

Di tích Nhà tù Chợ Chu (Thị trấn Chợ Chu): Bảo tồn cấu trúc không gian di tích gốc và nền móng các công trình hiện có; bảo tồn nguyên trạng các khu vực cảnh quan liên quan gồm diện tích rừng, hồ, suối tự nhiên. Tôn tạo cảnh quan, đường dạo. Xây dựng mới khu tiếp đón tại phía Tây Nam khu vực quy hoạch. Phục hồi không gian Nhà tù Chợ Chu, bao gồm 03 khu vực chính: Khu tù nhân, Khu lính và Khu Đồn trưởng. Nghiên cứu, phục dựng một số không gian lịch sử tiêu biểu khác trên cơ sở các tài liệu khoa học, nhân chứng lịch sử và các dấu tích còn lại.

Nhằm phát huy giá trị di tích gắn với phát triển du lịch bền vững, Quy hoạch cũng định hướng về việc phát triển các sản phẩm du lịch chủ yếu như: Tham quan di tích văn hóa - lịch sử, di chỉ khảo cổ, du lịch sinh thái, du lịch tìm hiểu văn hóa bản địa; các sản phẩm du lịch gắn với các giá trị di sản văn hóa phi vật thể của địa phương… Đồng thời cần nâng cao nhận thức của người dân và doanh nghiệp về chất lượng sản phẩm du lịch. Cũng như đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quảng bá hình ảnh Khu di tích quốc gia đặc biệt ATK Định Hóa trên các phương tiện thông tin truyền thông ở trong và ngoài nước. Ngoài ra, Quy hoạch cũng định hướng về việc xây dựng tuyến, điểm du lịch: Lấy cụm di tích trung tâm và các điểm di tích thành phần thuộc Di tích quốc gia đặc biệt ATK Định Hóa và các di tích phụ cận là hạt nhân để phát triển du lịch trong giai đoạn sau này…

Tác giả: Nam Đan